Suleriaaseq
Saqqummersitami matumani 2015-imiit 2018-imut aalisakkat tulaassat avataasiorlunilu aalisarluni pisat tamanut saqqummersinneqarput. Ilutigitillugu saqqummiunneqarput aalisariutikkaartumik agguaqatigiissillugu decilit nalingi aalisakkanik tamanik tunisinermi. Tamatuma saniatigut aammattaaq saqqummiunneqarput 2018-imi kisitsisit najoqqutaralugit aalisariutit amerlassutsinut, sumiissutsinut, pisoqaassutsinut, sananeqaatsinut il.il. agguarneri.
Nutaattut saqqummiunneqarput umiarsuit tunitsiviit qaleralinnik saarullinnillu pisiortorfiit immikkoortortanut agguarlugit. Tamakku tabelini “Agguataarinerup avataani”-tut takuneqarsinnaasarput.
Kisitsisit matumuuna misissoqqinneqarsimapput. Tulaassuineq eqqarsaatigalugu kisitseriaaseq allanngortinneqarpoq, ulloq tunitsivik aallaavigiunnaarlugu ulloq tulaasivik aallaavittut atorneqalerpoq.
Avataasiorluni aalisarnermi siornatigut pappiaqqat takussutissat pisanut naatsorsuutit aallaavigalugit atorunnaarlugit, kisitsisit Aalisarsinnaanermut Akuersissutinik Nakkutilliiviup ikkussugai aallaavigalugit naatsorsuisoqartalerpoq.
Kisitsisit misissoqqinneqarnerini tulaassuinermut tunngasut 2016-imiit sunnerneqarput. Avataasiorluni aalisarnermi kisitsisit 2012-imiit sunnerneqarlutik.
Pineqartut
Saqqummersitaq sammisanut pingasunut immikkoortuligaavoq:
· Immikkoortumi siullermi nassuiarneqarput pingaarutilittut peqqutaagajuttut (qup. 5).
· Immikkoortup aappaani tabelit takusassiarineqarput, tassani soqutiginnittut soorlu takusinnaassavaat Kalaallit Nunaanni illoqarfinni nunaqarfinnilu qalerallit, saarulliillu tunisaanerisa immikkoortitaarneri (qup. 8- 13). Avataasiorluni aalisarnermi pisat tabelinut pingasunut takussutissiarineqarput (tabeli 10 aamma tabeli 11), tassani takutinniarneqarput kalaallit kilisaataasa nunatta imartaani imartanilu allani pisaat nunallu allat kilisaataasa nunatta imartaani pisaat.
· Immikkoortut pingajuanni tabelit takusassiarineqarput (tabeli 12 aamma tabeli 13) aalisariutit kommunikkaarlugit kisitsisitaat. Naggataagut tulaassat nalingisa decilinut (agguaqatigiissillugit qulerarterutikkaarlugit aggorlugit) agguataarneri (tabeli 14 aamma tabeli 15) aalisariutit angissusaat aallaavigalugit tulaassinermi isertitat agguataarneri.
Najoqqutarisat
Namminersorlutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 16, 22. decembari 2011-meersoq malillugu tunisassianik tunisaqarnermi tunisisut tamarmik (uani: pisiortortut) pisussaapput tunisinerit ataasiakkaat nalunaarsuusiussallugit. Nalunaarsuutillu tamakku Kalaallit Nunaanni Aalisarsinnaanermut akuersissutinik nakkutilliisoqarfimmut nassiunneqartartut, assilinerinik Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfik pissarsisarpoq.
Avataasiorluni aalisarneq eqqarsaatigalugu Aalisarneq pillugu Inatsisartut Inatsisaat nr. 18, 31. oktober 1996-imeersoq, tassungalu nalunaarutit attuumassutillit atuupput.
Aalisariutinut paasissutissat Aalisarnermut pisortaqarfiup paasissutissaatinut katersuuffianiit pissarsiarineqarput.
Periaaseq
Saqqummersitaq una tunitsiviit avataasiorlutillu aalisartut pisanik nalunaarusiaat malillugit suliaavoq.
Tunisat akii pisisup akigititai malillugit nalunaarsorneqartarput. Malugiuk suussutsit ataasiakkaat akii tunisassianut pitsaassusiinullu assigiinngitsunut matussusiimmata, ukiumullu siulianut sanilliullugu akinik allanngortoqarpat peqqutitut taaneqarsinnaassaaq tunisassiarisap allatut tunisassiarilerneranik akilluunniit allannguuteqarnerannik.
Avataasiorluni aalisarnermi pisat nalingi naatsorsorneqarput avammut tunisinermi agguaqatigiissillugu akinit, takuuk Kalaallit Nunaata avammut niuernera. Aalisakkat ataasiakkaat avammut niuernermi paasissutissani pigineqanngitsut eqqoriaanikkut nalilerneqarput. Aalisakkat ilaasa akii eqqoriaruminaassinnaasarput, aalisarnermi avammullu niuernermi periaatsit assigiinngissinnaasarnerat pissutigalugu. Assersuutigalugu avammut niuernermi suluppaagaq iluitsutut taasaq, aalisarnermi niaquerlugu avaleraarlugulu (J-cut) suliarineqarsimasinnaasarpoq.
Agguaqatigiissillugu kiilumut akit naatsorsorneqarput aalisakkat ataasiakkaat suuneri aallaavigalugit tunisat tamarmik oqimaassusiisa katinneri aningaasanngorlugit nalinginut agguarnerinut. Agguaqatigiissillugu kiilumut akit ”aalisagaq iluitsoq” aallaavigalugu uuttugaapput.
Decilit eqqarsaatigalugit aalisartoq imaluunniit aalisartitseqatigiiffik ataaseq arlariinnik aalisariuteqarsinnaavoq. Aalisariutit ataasiakkaat taamaallaat eqqartorneqarput. Illua tungaanilu quleriiaani ”Tamaasa”-mi piginnittut pineqarlutik.
Siornatigut saqqummertartuni qimussit qamuteralaallu decilit angallatikkaarlugillu tulaassanik immikkoorsiterinerni immikkut inissinneqartaraluartut, massakkut saqqummersitsinermi ilaatinneqanngillat. Tamanna pissuteqarpoq aalisariaatit taakkua umiatsianut angallatinulluunniit attuumassuteqartarmata, taamaasillutillu taakkununnga kisitsinernut akuliunneqaannarput.