Periaaseq
Atuisunut akigititamut naleqqersuutip siunertaraa akit atugaasut allanngorar-nerat erseqqissassallugu, tassalu atuisut nioqqutissanut kiffartuussinernullu akitigut atugaannik, inuit nalinginnaasumik atugassaannut pineqartut. Atuisunut akigititamut naleqqersuutip ersersippaa atuisut akit ataatsimut nikerarnerat akitsuusiinertigut tapitigullu akit nikinnerannik peqquteqartut ilanngullugit. Naleqqersuut tassaalerpoq niuernerup iluani akinik allannguinermi aalajanginerit peqqutigalugit, akitsuusiinertigut tapitisutitsigullu akit sunnigaanerinik oqaatiginnittoq.
Atuisunut akigititamut naleqqersuut, tamatumanilu nalunaarsuutinik katsersineq, nalunaarsuutinillu misissuineq naatsorsuinerlu, 1. januaari 1994-miit Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup Danmarks Statistik-miit ingerlanneqarnera tiguaa.
Akit allanngorarnerisa erseqqissaaffiginissaa siunertaralugu, akit pillugit paasissutissanut immersugassiat Naatsorsueqqissaartarfiup decembarimi juunimilu akisisussanut 80-it missaaniittunut, ulluinnarni inuussutissaarniarfinnut, immikkut ittunik nioqqutissaarniarfinnut, sullissinermik ingerlatsivinnut taamatullu kommuninut nassiussortarpai. Akisut ataatsimut nalunaarutigaat akit 4.400-t missaaniittut Kalaallit Nunaanni nioqqutissat nalinginnaasut kiffartuussinernullu 380-inut immikkoortitikkat immikkullu naleqqersugaallutik atuisunut akigititamut naleqqersuummut inissitat.
Umiarsuarmik timmisartumilluunniit attartorluni angalanerit elektronikkimillu atuisunut tunngasunik akit allanngorarnerannik naatsorsuinermi, danski atuisunut akigititamut naleqqersuut atorneqarpoq.
Kisitsit akinut iluarsiissutip siunertaraa atuisunut akit akitsuutaajakkat ineriartornerisa nassuiarnissaat. Kisitsit akinut iluarsiissut namminersortunit suliffeqarfinnilu pisortanit pigineqartunit isumaqatigiissutinik inigisamullu akiliutissamut isumaqatigiissutinik annermik atorneqarluni. Kisitsit akinut iluarsiissutip naatsorsornerani atuisunut akinit atulersitsinermi akitsuut avatangiisinullu akitsuut peerneqartarput. Naleqqersuut taamaakkami akimik aaqqiinissamut tulluartuuvoq, akiitsuuserneqanngitsumut. Kisitsit akinut iluarsiissut nioqqutissanut kiffartuussinernullu atuisumut akip naleqqersuutaa assigalugu naatsorsugaapput.
Naleqqersuut
Nioqqutissiat pineqartut naleqqersuutaat oqatigineqarsinnaavoq nioqqutissiap atuisup ataatsimut atugaanut agguaqatigiissillugu naleqqiunneragut akuusoq. Inissiamut akiliut assersuutigineqarsinnaavoq. Agguaqatigiissillugu atuisup isertitami annertunersaa inigisamut akiliutitut atortarpaa. Taamalilluni atuisumut akip naleqqersuutaata naatsorsornerani inimut akiliut naleqqersuummut annertungaatsiartumik sunniuttarpoq. Allatut oqaatigalugu, nioqqutissani immikkoortukkaani ataasiakkaajusuni akitigut allannguinerit tamarmik akit naleqqersuutaanut ataatsimut annertuumik sunniuteqarneq ajortut. Nioqqutissat ataasiakkaat kiffartuussinerillu taamaattumik atuisunut akinut ilaapput, agguaqatigiissillugu atuisup ataatsimut atugaanut annertus-sutsimikkut naleqqersuusigaallutik.
Nioqqutissat ataasiakkaat kiffartuussinerillu, atuisup akinut naleqqersuutaani tunngaviusut, aallaqqaataasumik nioqqutissat nalinginnaasunut 380-inut assigiinngitsunut immikkoortiterneqartarput, naleqqersuummut aallaavittut. Aallaavittut naleqqersuutit naleqqersuutitut uuttortagassatut naatsorsorneqartarput. Naleqqersuummut aallaaviit ataatsimut oqimaassuserneqassapput naleqqersuutip ilaatut aggornilerlugit, immikkut naleqqersuutitalittut akuusussatut. Naleqqersuut atorneqartoq Laspeyres-typiuvoq, tassani naleqqersuutit aalajangersimasut nalunaaqqapput. Ukiup affaani naleqqersuutip naatsorsornerani ilimagineqarpoq, akit allanngorneri atuinerup ilusianut allannguissasoq. Assersuutitut nioqqutissaq akikillerujussuassapput, atuisumut agguaqatigiissillugu atuisoq nioqqutissamik pineqartumik piseqqinnavianngitsoq ilimagineqarpoq. Siunissaq isigalugu atuinerup ilusianut qularnangitsumik naatsorsukkat malillugit inissisimaannassaaq.
Januaari 2015 aallarnerfigalugu naleqqersuutit nutaat atuisunut akigititamut naleqqersuummi aamma kisitsit akinut iluarsiissutaanut aallarniummik atuutilersinneqassapput. Naleqqersuutit nutaat 2011-mi nammineq atugaannut katitikkamut tunngaveqartuupput.
Atuisumut akigititamut naleqqersuut immikkoortunut pingaarnernut aqqanilinnut nalunaarlugu tamanut saqqummiunneqassaaq, immikkoortuni tassani pingaarnerni, tassalu Inuussutissani il.il. aamma Imigassat tupallu immikkut immikkoortulerlugit naatsorsorneqarmata.
Pineqartut saniatigut nunat assigiinngitsut akornanni nioqqutissanik atuinermik kiffartuussinernillu immikkoortiterineq, Yderligere Classification of Individual Consumption by Purpose (COICOP), atorneqalerpoq. Taamaatumik immikkut immikkoortulersukkat naleqqersuutaasa inerneri pinngitsooratik siusinnerusukkut naleqqersuutit tamanut nalunarutigisat imai imminnut naleqqutissasut. Soorlu sodavandi inuussutissat immikkoortuinut nuunneqartoq. Siornatigut sodavandi imigassiat aalkoornartortallit akornanni inissisimagaluarmat. Nioqqutissiat sullissinerillu ataatsimut suliaanerat atuisumut akip naleqqersuutaata taamatullu kisitsit akinut iluarsissutip aaqqinnerini siornatigutut suli allanngorani ippoq. Taamaallat immikkoortulersuinermi nuuttiterisoqarluni. COICOP-p atornerata pitsaaqutigaa, naleqqersuutit immikkoortuini allanngorarneq toqqaannartumik Danmark-mi EU-milu nunani naleqqersuutinut assigiissitaarneqarsinnaalernera.
Naleqqersuutit kingumut januaari 2008-mut naatsorsugaapput, nutaanik naleqqersuuteqarlutik aammalu COICOP atorlugu, januaarilu 2008 naleqqersuummut misissukkamut 100-imut inisinneqarluni. Naleqqersuutip aaqqissukkap allanngorarnera nutaanik naleqqersuusigaq toqqaannartumik naleqqersuutinut siornagut tamanut saqqummiunneqartut allanngorarneranut assersunneqarsinnaanngilaq, naleqqersuutit allat tassani atorneqarmata.