Periaaseq
Sanaartornermi aningaasartuutip naleqqersuutaa uuttuut tunngaviusussaq akillu ineriartornerannut paasissutissat aallaavigalugit naatsorsorneqartarpoq.
Aningaasartuutinut naleqqersuut
Sanaartornermi aningaasartuutip naleqqersuutaa tassaavoq aningaasartuutinut naleqqersuut, aamma taaneqartartoq ilanngussat naleqqersuutaat. Atortussiassanut, sanaartornernut atortunullu taamatullu angallassinermi akit, sulisunullu aningaasartuutit, ilanngussaapput. Kisianni sanaartugassanik suliassinneqartartup iluanaarutai akissarsiaalu ilaanngillat. Pisisup aningaasaliinermigut aningaasartuutai naleqqersuummi aamma ilaatinneqanngillattaaq. Taamatut sanaartornermi aningaasartuutit ineriartornerannik naatsorsuineq EU-p (Eurostat) nalunaarsuusiornikkut allaffeqarfiata innersuussutaanut naapertuupput, ima paasisariaasumik, naleqqersuut nunani allani malitassaasunut assersuunneqarsinnaalluni.
Laspeyres-p naleqqersuutaa
Sanaartornermi aningaasartuutip naleqqersuutaa aammattaaq Laspeyresip naleqqersuuta typeqatigaa. Tamanna ima isumaqarpoq, atortussiassat angallassinermilu akit taamatullu akissarsiat ineriartornerat uuttorneqassasoq ukiumi aallaavimmi aningaasartuutit katiterneri aallaavigalugit. Uuttuummik tunngaviusumik nutaamik naatsorsuinissaq piffissamik annertuumik pisariaqartitsimmat, ukioq aallaavik ukiuni arlalinni atorneqartassaaq. Ukioq aallaavik akuttunngitsutigut taarserneqartassaaq, taamaalilluni naleqqersuutip teknologiikkut ineriartorneq sanaartornermi atortussiassanik nutaanik eqqussuineq sillimaffigineqassammat; Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup naleqqersuutip kingullermik misissornerani januaari 2006 ukioq aallaavittut aalajangiuppa, uuttuutit 1. juuli 2013-imi nutartigaagaluartut.
Naatsorsuutaavoq, ukioq aallaavik ukiut pingasunik tallimanillu akunneqartumik taarserneqartassasoq, taamaaliornikkut ineriartornerup isikkua pisumut eqqornerusumik tikkuussissammat.
Uuttuut tunngavik nutaaq
Juulip aallaqqaataani 2013-imiit nutaamik uuttuummik tunngaviusumik naatsorsuisoqarpoq. Tassani aallavigineqarput inissiarsuaq pingasunik quleriinnik initalik, marluk pingasunik initallit, ataaseq marlunnik initalik quleriilianilu tamani sisamanik initalik. Inissiarsuup taarserpaa illu nammineq sanaaq Illorput 2000 typi 4, naleqqersuutip aallartinnerani 2006-imi naatsorsukkanut atorneqartarsimasoq. Illu nutaaq Kalaallit Nunaanni sanaartornermi naleqqunnerusutut nalilerneqarpoq.
Naleqqersuutip ersersippaa, piffissami pineqartumi sanaartukkat nalinginnaasut tunngavigalugit, sanaartornerup ineriartornera. Sanaartornerup piviusup aningaasartuutaasa ineriartornerat naleqqersuummit nikingasinnaavoq.
Atortussiassat, akissarsiaq angallassinermilu aki
Atortussiassat, angallassinermilu akinut akissarsianullu aningaasartuutit naleqqersuutip naatsorsornerani assigiinngitsunik uuttuuteqarlutik ilaapput. Ataatsimut naatsorsuinermi atortussiassat 35,5 pct.-imik uuttuuteqarlutik akuupput, angallassinermilu aki 17,1 pct.-imik uuttuuleqarluni akuulluni, sulinermilu akissarsiaq 47,4 pct.-imik uuttuuteqarluni naatsorsuutiniippoq.
Sulianut ingerlatsiviit
Aningaasartuutit immikkoortunut agguagaapput:
· Sullivik il.il.
· Sanaartorfigiuminarsaaneq
· Tunngaviliineq
· Tunngaviata betongilernera
· Qarmaaneq
· Sanasut suliaat
· Illuliorneq/pequsiorneq
· Natilersuineq
· Qalipaaneq
· Kiassaatilerineq, perusuersarfilerineq
· Innaallagialerineq
Sulianut ingerlatsiviit tamarmik immikkut atortussiassanut naleqqersuutaat
Naatsorsuutini sulianut ingerlatsivinni ataasiakkaani atortussiassatigut toqqakkani akit allannguutaat naatsorsorneqartarput, akinilu taakkunani allannguutit atortussiassat naleqqersuutaat nutaat naatsorsorneqartarput. Suliffimmi atortussiassat naleqqersuutaat naatsorsorneqartarpoq sulianut ingerlatsiviit ilaasa atortussiassanut naleqqersuutaasa uuttuutaannut agguaqatigiissillugit. Naleqqersuutit taakku uuttorneqartarput uuttuutip tunngaviusup siornani taaneqartoq malillugu, ataatsimut atortussiassap naleqqersuutaa anguneqassammat.
Sulilluni akissarsiaq
Akissarsiap aningaasartuutaasup ineriartornera sulianut ingerlatsivinnut ataasiakkaanut naatsorsorneqartarportaaq, tamanna pereerpat sulilluni akissarsiap naleqqersuutaa immikkoortukkuutaanut naatsorsorneqartarluni ataatsimullu uuttorneqartarluni sanaartornermi aningaasartuutit naleqqersuutaanni akissarsiat naleqqersuutaat malillugit.