Periaaseq
Akit pillugit paasissutissani Kalaallit Nunaanni inuuniarnermi akit atugaasut allanngorarnerat erseqqissarneqarnissaat siunertaavoq. Naleqqersuutit atorlugit akit nikerarnerisa ineriartornerat malinnaaffigineqarsinnaavoq.
Atuisunut akinut naleqqersuut akit piusut ersersippaaa. Pisinerni aamma kiffartuutsinnermi atuisunut akinut naleqqersuutaavoq. Atuisunut akit naleqqersuutaanut akit nikissimasut ilanngunneqarput taakkununnga aamma ilanngunneqarput akitsuusiinermik allannguinermik pissuteqarluni akinik allannguineq. Naleqqersuut niuernermi akit tunngavigalugit aamma akitsuutit pissutaallutik akinik allannguineq tunngavigalugit suliarineqarpoq.
Atuisunut akinut naleqqersuut, nalunaarsuutinik katsersineq, nalunaarsuutinik nalilersuineq naatsorsuinerlu, Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfimmi 1994-imi januaarip aallaqqaataaniit suliarineqartalerpoq, siornatigut Danmarks Statistikimit suliarineqartarsimagaluarpoq.
Akit allanngorarnerisa erseqqissaaffiginissaa siunertaralugu, akit pillugit paasissutissanut immersugassiat Naatsorsueqqissaartarfiup decembarimi juunimilu akisisussanut 90-it missaaniittunut nassiuttarpaa. Immersuigassat ulluinnarni inuussutissaarniarfinnut, immikkut ittunik nioqqutissaarniarfinnut, sullissinermik ingerlatsivinnut taamatullu kommuninut nassiunneqartarput. Akisut ataatsimut nalunaarutigisarpaat akit 4.400-it missaaniittut, 380-inut nioqqutissanut immikkoortitikkat. Kalaallit Nunaanni nioqqutissat kiffartuussinerillu nalinginnaasut naleqqersuummut immikkut nalillit Kalaallit Nunaanni nioqqutissat nalinginnaasut, immersuunneqartarput.
Umiarsuarmik timmisartumilluunniit ataatsimoorluni angalanerit (charterrejser), atuakkaat aamma pisiassallu elektronikkiusut Danmarkimi akinut naleqqersuummiit ilanngunneqartarput.
Kisitsisit akinut iluarsiissutit siunertaraat atuisunut akit akitsuutaajakkat ineriartornerisa nassuiarnissaat. Kisitsisit akinut iluarsiissutit, namminersortunit suliffeqarfinnilu pisortanit pigineqartunit isumaqatigiissutinik inigisamullu akiliutissamut isumaqatigiissutinut, annermik atorneqartarput. Kisitsisit akinut iluarsiissutit naatsorsornerani atuisunut akinit atulersitsinermi, akitsuut avatangiisinullu akitsuut peerneqartarput. Naleqqersuut taamaakkami akimik akiitsuuserneqanngitsumut aaqqiinissamut tulluartuuvoq. Kisitsisit akinut iluarsiissutit, nioqqutissanut kiffartuussinernullu atuisumut akip naleqqersuutaa assigalugu, naatsorsugaapput.
Uuttuineq
Atuisut agguaqatigiissillugu qanoq annertutigisumik sunik atuisarnerat apeqqutaalluni nioqqutissaq akinut naleqqersuummut qanoq naleqartiginersoq uuttuutigineqartarpoq.
Inissiamut akiliut assersuutigineqarsinnaavoq. Agguaqatigiissillugu atuisup isertitami annertunersaa inigisamut akiliutitut atortarpaa. Taamalilluni atuisumut akip naleqqersuutaata naatsorsornerani, inimut akiliut naleqqersuummut annertungaatsiartumik sunniuttarpoq. Allatut oqaatigalugu, nioqqutissani immikkoortukkaani ataasiakkaajusuni akitigut allannguinerit tamarmik, akit naleqqersuutaanut ataatsimut annertuumik sunniuteqarneq ajortut. Nioqqutissat ataasiakkaat kiffartuussinerillu taamaattumik atuisunut akinut ilaapput, agguaqatigiissillugu atuisup ataatsimut atugaanut annertussutsimikkut naleqqersuusigaapput.
Nioqqutissat kiffartuussinerillu ataasiakkaat 380-inut assigiinngitsunut immikkoortiterneqartarput. Nioqqutissat kiffartuussinerillu pineqartut atuisup akinut naleqqersuutaani tunngaviupput. Aallaavittut naleqqersuutit naleqqersuutitut uuttortagassatut naatsorsorneqartarput. Naleqqersuummut aallaaviit ataatsimut oqimaassuserneqassapput naleqqersuutip ilaatut aggornilerlugit, immikkut naleqqersuutitalittut akuusussatut. Naleqqersuut atorneqartoq Laspeyres-typiuvoq, tassani naleqqersuutit aalajangersimasut nalunaaqqapput. Ukiup affaani naleqqersuutip naatsorsornerani ilimagineqarpoq, akit allanngorneri atuinerup ilusianut allannguissasoq. Assersuutitut nioqqutissaq akikillerujussuassapput, atuisumut agguaqatigiissillugu atuisoq nioqqutissamik pineqartumik piseqqinnavianngitsoq ilimagineqarpoq. Siunissaq isigalugu atuinerup ilusianut qularnangitsumik naatsorsukkat malillugit inissisimaannassaaq.
Januaari 2015 aallarnerfigalugu naleqqersuutit nutaat atuisunut akigititamut naleqqersuummi aamma kisitsit akinut iluarsiissutaanut aallarniummik atuutilersinneqassapput. Naleqqersuutit nutaat 2011-mi nammineq atugaannut katitikkamut tunngaveqarput.
Atuisumut akigititamut naleqqersuut immikkoortunut pingaarnernut aqqanilinnut nalunaarlugu tamanut saqqummiunneqarpoq, immikkoortuni tassani pingaarnerni, tassalu Inuussutissani il.il. aamma Imigassat tupallu immikkut immikkoortulerlugit naatsorsorneqarput.
Pineqartut saniatigut nunat assigiinngitsut akornanni nioqqutissanik atuinermik kiffartuussinernillu immikkoortiterineq, Classification of Individual Consumption by Purpose (COICOP), atorneqalerpoq. Taamaatumik immikkut immikkoortulersukkat naleqqersuutaasa inerneri pinngitsooratik siusinnerusukkut naleqqersuutit tamanut nalunarutigisat imai imminnut naleqqiupput. Soorlu sodavandi inuussutissat immikkoortuinut nuunneqartoq. Siornatigut sodavandi imigassiat aalakoornartortallit akornanni inissisimagaluarput. Nioqqutissiat sullissinerillu ataatsimut suliaanerat atuisumut akip naleqqersuutaata taamatullu kisitsit akinut iluarsissutip aaqqinnerini siornatigutut suli allanngorani ippoq. Taamaallat immikkoortulersuinermi nuuttiterisoqarluni. COICOP-ip atornerata pitsaaqutigaa, naleqqersuutit immikkoortuini allanngorarneq toqqaannartumik Danmarkimi EU-milu nunani naleqqersuutinut assigiissitaarneqarsinnaalernera.
Naleqqersuutit kingumut januaari 2008-mut naatsorsugaapput, nutaanik naleqqersuuteqarlutik aammalu COICOP atorlugu, januaarilu 2008 naleqqersuummut misissukkamut 100-imut inisinneqarluni. Naleqqersuutip aaqqissukkap allanngorarnera nutaanik naleqqersuusigaq toqqaannartumik naleqqersuutinut siornagut tamanut saqqummiunneqartut allanngorarneranut assersunneqarsinnaanngilaq, naleqqersuutit allat tassani atorneqarmata.