Siunertaq
Innuttaasut
ilinniagaqarnerisa kisitsisitigut paasissutissaat atorlugit innuttaasut
ilinniarsimanerisa qaffasissusaat ilinniarnerisalu isikkuat
malinnaavigineqarsinnaapput. Innuttaasut ilinniarsimanerisa allanngornerisa
taamaallaat piginnaasaqalersitsisumik ilinniagaqarsimanersut ersersinngilaat
Kalaallit Nunaannut nuuttartut aamma Kalaallit Nunaannit nuuttartut
ilinniarsimasaasa qaffasissusaat aamma sunnertarpaat. Innuttaasut
ilinniarsimanerisa qaffasissusaat aamma inuit toqusut ilinniagarisimasaanit
sunnerneqartarput.
2018-imi
kisitsisitigut paasissutissat allanngorput, innuttaasut 16-74-inik ukiullit
kisimik tabelini kisinneqarmata. Innuttaasullu ilinniagaqarsimassusaat nunanut
tamalaanut sanilliunnissaa taamaasilluni ajornannginnerulerpoq. Taassuma
saniatigut ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup ilinniartunut nalunaarsuisarfianit
Kalaallit Nunaanni ilinniaqqittunut, politiinngornianut inissiisarfimmilu
paarsisunngornianut nalunaarsuutit nutaat ilanngunneqarput.
Nalunaarsuutit
tunngaviusut
Kisitsisitigut
paasissutissat nalunaarsuutit ataani taaneqartut tunngavigalugit
suliarineqarput:
·
Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup
(USF) nalunaarsuisarfiani ilinniakkanik naammassinnissimasut nalunaarsuutaat.
·
Danmarks
Statistik-ip nalunaarsuisarfiani qallunaat ilinniarfiini qaffasinnerpaamik
ilinniakkamik naammassinnissimanerit nalunaarsuutaat.
·
2017-imi
politiinngorniarfimmi Nuummiittumi politiitut ilinniarsimasut nalunaarsuutaat.
·
2016-imiit
qummut Nuummi inissiisarfimmi paarsisutut ilinniarsimasut nalunaarsuutaat.
·
2010-p
tungaanut Kalaallit Nunaanni ilinniakkanut nalunaarsuutit, USF-i avaqqullugu
Naatsorsueqqissaartarfimmit aaneqartut.
Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup
(USF) ilinniartunut nalunaarsuisarfiani ilinniakkat ilinniagaqarnersiuteqarfiusinnaasut
kisimik nalunaarsuuteqarput.
Ukiut
tamaasa Naatsorsueqqissaartarfik Danmarks Statistik-imit qallunaat
ilinniarfiini innuttaasut qaffasinnerpaamik ilinniagarisimasaannut
nalunaarsuutinik pisarpoq. Nalunaarsuutini malittarisassaq ISCED2011
atorneqarpoq. Ilinniakkat naammassineqarsimasut Danmarks Statistik-ip ukiut
tamaasa oktobarip aallaqqaataani naatsorsortarpai.
Kalaallit
Nunaanni ilisimatuunngorniarnerit, qallunaat Naalagaaffiata Kalaallit Nunaanni
ilinniakkat ingerlatai (politiinngorniarneq inissiisarfimmilu
paarsisunngorniarneq) aammalu suliffeqarfiit namminneq ilinniakkat
neqeroorutaat USF-ip ilinniartunut nalunaarsuisarfiani ilaanngillat. 2018-imi
naatsorsuinermi 2016-imiit qummut inissiisarfimmi paarsisutut ilinniarsimasut
aamma 2017-imiit qummut politiinngorniarlutik ilinniarsimasut nalunaarsuutaat
katersorneqarlutik nalunaarsuutini tunngaviusuni ilanngunneqarput.
Siornatigut
Naatsorsueqqissaartarfik Kalaallit Nunanni ilinniakkanut “Non-USF”-iusumik
nalunaarsuisarfimmut nalunaarutinik suliffeqarfinnit pisarpoq.
Nalunaarsuisarfik tamakkiisuunngilaq, 2010-lli tungaanut nalunaarsuutinik
imaqarpoq innuttaasut ilinniagaqarsimassusaannut kisitsisitigut paasissutissani
ilanngunneqartunik. Ilinniakkat pineqartut massakkullu ilinniakkat akornanni
ilaanngitsut tassaapput Air Greenland-imi timmisartumi saqisunngorniarneq,
assartugalerisunngorniarneq aammalu Mittarfeqarfinni AFIS-operatørinngorniarneq
isumannaallisaanermilu sulisunngorniarneq. AFIS-operatøritullu ilinniarneq
kisimi Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfimmit akuerisaavoq.
Periaaseq
Ilinniartunut
nalunaarsuisarfimmi nalunaarsuutit ukiut tamaasa ukiunut pingasunut kingumut
uterlugu ilinniakkamillu naammassinniffik ulloq malillugu,
aaqqissuuteqqinneqartarput. Tamanna siunissami ilinniartitaanermut
kisitsisitigut paasissutissat saqqummersinneqartartut
assigiissaarnerulernissaat anguniarlugu kingusinaartumillu nalunaarsuinerni
allannguinerit eqqarsaatigalugit, pisarpoq.
Ilinniagaqarsimanermut
paasissutissat Kalaallillu Nunaanni inunnut nalunaarsuisarfiup ataatsimut
ingerlatinnerini Naatsorsueqqissaartarfimmi innuttaasut ilinniagaqarsimassusaat
suliarineqarsinnaalerpoq. Innuttaasunut nalunaarsuisarfik ukiup tulliani
januaarip aallaqqaataani naatsorsorneqartarpoq, innuttaasullu qaffasinnerpaamik
ilinniakkat naammassisimasaat oktobarip aallaqqaataani naatsorsorneqartarlutik.
Innuttaasut
minnerpaamik 16-inik ukiullit tamarmik, Naatsorsueqqissaartarfik
ilinniagaqarsimanermut paasissutissanik peqanngippat, meeqqat atuarfianni
10.klassimik naammassinnissimasutut naatsorsuutigineqarput.
Ilinniakkat
qaffasissusaat International Standard Classification of Education 2011-meersoq
malillugu immikkoortiterneqarput. Naatsorsueqqissaartarfiup ilinniartitaanerup
iluani taaguutit pillugit saqqummersinnikuusaani ilinniakkami pineqartumi
imaluunniit ISCED-i malillugu immikkoortiterinermi, ilinniakkat suut
pineqarnersut takuneqarsinnaapput. Taassuma saniatigut Naatsorsueqqissaartarfik
Kalaallit Nunaanni ilinniakkat, ilinniakkap qaffasissusaa malillugu,
immikkoortiternerat takussutissiaraa. Taaguutit takussutissiarlu www.stat.gl –imi Ilinniartitaanermut tunngasut
ataanni nassaarineqarsinnaavoq. Saqqummersitami kingullerpaami Periaatsimut
immikkoortoq takuuk.
Naatsorsuineq
Innuttaasut
ilinniagaqarsimassusaannut kisitsisaataasivimmi tabelit ilinniakkap
qaffasissusaanut, kommuninut, sumiiffinnut, suiaassutsinut aammalu ukiunut
agguaanneqarput. Taassumalu saniatigut najugaqarfinnut, ilinniagaqarfinnut
aammalu nuna inunngorfik malillugu immikkoortiterneqarlutik.
Killiliinerit
erseqqissagassallu
USF-imi
ilinniartunut nalunaarsuisarneq 1980-ikkut aallartinneranni nalunaarsuutit
atorlugit 1987-imi aallartippoq, ukiunili siuliini ilinniakkanik ataasiakkaanik
aamma imaqarluni. Taamaattumik piginnaasaqalersitsisumik ilinniarsimasut
1970-ikkullu aallartinnerat sioqqullugu inunngorsimasut paasissutissaat
naammattuaannanngillat. Innuttaasullu utoqqaanerusut akornanni kisitsisitigut
paasissutissat ikinaagaanerannik isumaqarpoq.
Taamatuttaaq
nunani allani innuttaassusillit Kalaallillu Nunaanni/Danmarkimi
ilinniagaqarsimanngitsut imaluunniit Danmarkimi najugaqarsimasut assersuutigalugulu
ilinniakkaminnik Styrelsen for Forskning og Uddannelse-mi akueritissimasut
paasissutissaqarfigineqanngillat. 2018-imi inuttaasut 16-it 74-illu akornanni
ukiullit 2,0 pct.-ii nunani allani innuttaassuseqarput saniatigullu Kalaallit
Nunaanni inunngortuunatik ilinniagaqarsimassusaallu nalunaarsorsimanani.
Erseqqissaatigineqarpoq
pineqartut malillugit kisitsisitigut paasissutissat nalilersorneqarnissaat.