Inuttaasut kisitsisitigut paasissutissaannut nalunaarsuiffik

Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup innuttaasut kisitsisitigut paasissutissiorneranni nalunaarsuiffia. Paasissutissat tassaniittut pissarsiarineqartarput danskit CPR atorlugu ataqatigiinnik aaqqissuussamik nalunaarsugaannit, ilaatigullu taakkua nunatsinni inuit nalunaarsorsimaffiinit nutaanik ilaartorneqartarlutik.

 

Qanoq issutsimik takussutissanik naatsorsuinerit inunnut tunngasuusarput, januaarip aallaqqaataani nunami najugaqartuusunut. Najukkamut aalajangiinermi tunngaviusoq Naalagaaffimmi pissutsinut ministereqarfiup ”Inuit nalunaarsorsimaffiini aammalu CPR-imi inuit najugaqarfiinut nalunaarsuinermi najoqqutassiaq”-mi tamanna nassuiaassiorlugu allaaserisaavoq.

 

Nalunaarutit kinguaattoortarnerat

Erninerit, toqusarnerit, nuuttarnerit il.il. pinerinit ilaatigut kinguaattoortumik nalunaarutigineqartarput. Kisitsisitigut paasissutissat naatsorsornerini tamanna pillugu piffissamik killiliigallartoqartarpoq, kingusinaarlutik nalunaarutaasut nalunaarsornissaannut. Pisoqalisunik nalunaaruteqarnernut piffissaliussaqanngilaq taamatuttaaq paasissutissanik naqqiissuteqarnissamut.

 

Nunasisarnerit

Pisumut ataatsimut paasissutissat kommuneqarfiup inuit nalunaarsorsimaffiata nalunaarutigisarpai, paasisat kommuneqarfimmut takkussorneri ilutigalugit ilisimaneqaleraangata nalunaarsuineq pisarluni. Inuit nuuttut tamarmiusanngillat, inatsisip piumasaanik aammalu piffissaliussanut pisussaassuseqaramik nuunnermi nalunaaruteqassallutik. Assersuut una isigigutsigu nuunnermiit piffissaq qanoq sivisutigisoq ingerlanersoq nunasinerup nalunaarsorneranut, paasisinnaasarparput, nutsernerit nunasinerillu 60 pct.-iisa missaat pinerinit sapaatip akunnera ataaseq qaangiukkaangat nalunaarneqartartut.

 

2019-imi nuunnerup nalunaarsorneqarnerullu akornanni ullut amerlassusaat

	Nunasinerit	Allamut nunasiartornerit
90 pct.	Ullut 68	Ullut 43
95 pct.	Ullut 130	Ullut 126
99 pct.	Ullut 222	Ullut 307

 

Kisitsisit atorlugit natsorsuusiat maanna pisut tunniutissagutsigit, taava utaqqisaaginnartarpoq ulloq naatsorsuutit naammassiffiinit qaammat tullinnguuttoq

Tamanna ajornaatsumik pissappat nuunnerit pinerannit nalunaarutiginerannut/nalunaarsornerannullu ukiut tallimanit ikinneruppata (ullut 1.825). Kingusinaarneq sivisuneruppat nalunaarsorneri kukkunertut isigineqassapput aammalu pinernut annikitsuinnarnut tunngasuussallutik.

 

CPR-ip aaqqissussaaneranit paasissutissat

Innuttaasut kisitsisitigut paasissutissiornerat pillugu nalunaarsuiffimmi CPR-imit paasissutissat immikkut qinikkat ilanngunneqartarput. Innuttaasulli akunneranni ilageeqarnermut attaveqarnerannut tunngasut, atorfinnut tunngasut aammalu aqqit ilanngunneqarneq ajorlutik. Paasissutissat aallaavittut tunngaviusussat kukkuneqarnersut misissorneqartarput. Paasissutissat suiaassusermut utoqqaassusermullu tunngasut pissarsiarineqartarput, ataasiakkaannguakkut kukkunertaqartartut. Kukkunerit taama ittut naqqinneqartarput meeqqap inuuffiini ukiuni siullerni.

Najukkamut kodi perlersinneqartarpoq nalunaarsuiffiup najugaqarfiit pillugit nalunaarutigisanit. Nalinginnaavoq paasissutissani pineqartuni nalorninernik ilaqartarnera, tamanna ilaatigut peqquteqartarluni, nalunaaruteqartussaatitaasoq tassaasarmat innuttaasoq nammineq, aammattaaq, assigiinngissuteqartitsisinnaasarpoq, najugaqarfiup nalunaakkap eqqoqqissaartumik inuit nalunaarsorsimaffianni nalunaarsimanera. 2009-p kingorna najugaqarfiit pillugit nalunaarutinut sumiiffiit kodilerneqarnerat, taannalu allanngortinnagu suliarinninnerni ingerlatitseqqinnernilu atorneqassalluni. Sumiiffiit pillugit kodi Asiamit aalajangersugaavoq, pisortatigoortuunngitsumik najoqqutakkuminarsagaq, ”sumiiffiup annertussusia ima annertutigissanngitsoq, najugaqarfiussalluni ullunilu suliffissaqarfiunni.”