Periaaseq
Akit pillugit kisitsisitigut paasissutissani Kalaallit Nunaanni inuuniarnermi aningaasartuutit ineriartornerannut uuttuinnissaq siunertaavoq. Naleqqersuutit pingaarnertut akit ineriartornerisa malinnaaffigineranut atorneqartarput. Inuinnaat atuinerminni nioqqutissanut kiffartuussinernullu akiliutigineqartartunut akigitinneqartut atuisunut akip naleqqersuutaani ersersinneqarpoq. Tassanilu akit tamakkiisumik allannguutaat, akileraarutinik ikiorsiissutinillu allannguinermik peqquteqartut ilanngullugit, takutinneqarput. Naleqqersuut taamaasilluni nioqqutissaqarfinni aalajangersimasuni akit allanngornerinik aammalu akileraarutit ikiorsiissutillu akinut sunniinerannik imaqarpoq.
Atuisunut akit naleqqersuutaat, tassani nalunaarsuutinik katersineq, nalilersuineq naatsorsuinerlu Danmarks Statistik-imit ingerlanneqartarsimasoq 1994-imi januaarip aallaqqaataani Naatsorsueqqissaartarfimmit ingerlanneqarlerpoq.
Akit ineriartornerinut paasissutissiornermi Naatsorsueqqissaartarfik 98-inik nalunaarsuutinik tunniussisartoqarpoq, decembarimi juunimili akinut paasissutissanik immersugassanik nassinneqartartunik, taakkulu ulluinnarni atortussanik nioqquteqartuupput, immikkut ittunik nioqquteqartut, suliffeqarfiit kiffartuussinermik suliaqartut kiisalu kommunit. Nalunaarsuutinik tunniussisartut ataatsimut missiliorlugu akinik 4.500-nik tunniussisarput, immikkoortunut 380-inut, soorlu nioqqutissanut kiffartuussinernullu Kalaallit Nunaanni atuinermut takussutissianut immikkoortiterneqarsimasunut atuisunullu akip naleqqersuutaani namminerisamik uuttuuteqartunik.
Attartorluni angalanernut, atuakkanut atortussianullu elektronikkiusunut qallunaat atuisunut akigititaannut naleqqersuut atorneqartarpoq.
Atuisunut akip iluarsiissutaani atuinut akit akileraarutit peerlugit ineriartornerat takussutissiarineqarpoq. Akinut iluarsiissummi naleqqersuut pingaartumik inuinnaat pisortallu suliffeqarfiutaanni isumaqatigiissutini aamma inissianik attartornermi isumaqatigiissutini iluarsiissutinut atorneqartarpoq. Akinut naleqqersuutip iluarsiissutaani naatsorsuinermi eqqussuinermi avatangiisinullu akileraarutit atuisut akiinit peerneqartarput. Taamaattumik aningaasani annertussusaanni iluarsiissutinut akileraaruserneqarsimanngitsunut naleqqersuut tulluartuulluni. Atuisunut akit naleqqersuutaanni nioqqutissat kiffartuussinerillu pineqartut aamma atuisunut akit iluarsiissutaanni tunngavigineqarput.
Uuttuineq
Atuisut agguaqatigiissillugu qanoq annertutigisumik sunik atuisarnerat apeqqutaalluni nioqqutissaq akinut naleqqersuummut qanoq naleqartiginersoq uuttuutigineqartarpoq.
Inissiamut akiliut assersuutigineqarsinnaavoq. Agguaqatigiissillugu atuisup isertitami annertunersaa inigisamut akiliutitut atortarpaa. Taamaalilluni atuisumut akip naleqqersuutaata naatsorsornerani, inimut akiliut naleqqersuummut annertungaatsiartumik sunniuttarpoq. Allatut oqaatigalugu, nioqqutissani immikkoortukkaani ataasiakkaajusuni akitigut allannguinerit tamarmik, akit naleqqersuutaannut ataatsimut annertuumik sunniuteqarneq ajorput. Nioqqutissat ataasiakkaat kiffartuussinerillu taamaattumik atuisunut akinut ilaapput, agguaqatigiissillugu atuisup ataatsimut atugaanut annertussutsimikkut naleqqersuusigaapput.
Siullermik nioqqutissat ataasiakkaat kiffartuussinerillu, atuisup akinut naleqqersuutaani tunngaviusut, nioqqutissanut nalinginnaasunut 380-inut assigiinngitsunut immikkoortiterneqartarput, taakku naleqqersuummut aallaaviusarput. Naleqqersuutit aallaaviit naleqqersuutitut uuttortagassatut naatsorsorneqartarput. Naleqqersuummut aallaaviit ataatsimut oqimaassuserneqartarput naleqqersuutip ilaattut aggornilerlugit, immikkut naleqqersuutitalittut akuusussatut. Naleqqersuut atorneqartoq Laspeyres-typiuvoq, tassani naleqqersuutit aalajangersimasut nalunaaqqapput. Ukiup affaani naleqqersuutip naatsorsornerani ilimagineqartarpoq, akit allanngorneri atuinerup ilusianut allannguisassasoq. Assersuutigineqarsinnaavoq nioqqutissaq akikillerujussuarpat, agguaqatigiissillugu atuisoq nioqqutissamik pineqartumik piseqqinnavianngitsoq ilimagineqarsinnaavoq. Siunissamili atuinerup ilusianut naatsorsukkat malillugit nioqqutissaq pineqartoq peerneqassanngilaq.
2019-imi januaari aallarnerfigalugu naleqqersuutit nutaat atuisunut akigititamut naleqqersuummi aamma naleqqersuutit akinut iluarsiissutaanut aallarniummik atuutilersinneqarput. Naleqqersuutinut nutaanut 2016-imi uuttuutit atulersut tunngaveqarput.
Atuisumut akigititamut naleqqersuut immikkoortunut pingaarnernut aqqanilinnut nalunaarlugu tamanut saqqummiunneqartarpoq, immikkoortuni tassani pingaarnerni, tassalu Inuussutissani il.il. aamma Imigassat tupallu immikkut immikkoortulerlugit naatsorsorneqartarput.
Pineqartut
saniatigut nunat assigiinngitsut akornanni nioqqutissanik atuinermik kiffartuussinernillu immikkoortiterineq,
Classification of Individual Consumption by Purpose (COICOP), atorneqalerpoq. Taamaattumik immikkoortulersuinerit siusinnerusukkut
naleqqersuutit immikkoortulersornerinit
allaanerusinnaapput. Soorlu
tamanna pissutigalugu sodavandi inuussutissanut nuunneqartoq. Siornatigut sodavandi imigassat aalakoornartortallit akornanni
inissisimagaluarpoq. Nioqqutissiat
sullissinerillu ataatsimut suliaanerat atuisumut akip naleqqersuutaata taamatullu kisitsit akinut iluarsiissutip aaqqinnerini siornatigutut suli allanngorani ippoq. Taamaallaat immikkoortulersuinermi nuutsiterisoqarluni.
COICOP-ip atornerata pitsaaqutigaa, naleqqersuutit immikkoortuini allanngorarneq toqqaannartumik Danmarkimi EU-milu nunani naleqqersuutinut
sanilliunneqarsinnaalernera.
Naleqqersuutit kingumut 2008-mi januaarimut
naatsorsugaapput, nutaanik naleqqersuuteqarlutik aammalu
COICOP atorlugu, 2008-mi januaarimi
naleqqersuummut misissukkamut
100-mut inisinneqarput. Naleqqersuutip
aaqqissukkap allanngorarnera,
nutaanik naleqqersuusigaq, toqqaannartumik naleqqersuutinut siornatigut saqqummiunneqartunut allanngorarnera assersuunneqarsinnaanngilaq,
naleqqersuutit allat tassani atorneqarmata.
Akinut naleqqersuut ukiumut marloriarluni saqqummersinneqartarpoq.
Januaarip aallaqqaataani akit naliginnaasumik marsip qeqqani, juulillu aallaqqaataani akit septembarip qeqqani. Inaarutaasumik kisitsisit kisimik saqqummiunneqartarput.
Saqqummertussaq tulleq
2022-mi 1. juulimi akit, 30. septembari 2022.