Periaaseq
Saqqummersitami
matumani inuusuttut suliffeqarnerat ilinniarnerallu sammineqarpoq.
Nalunaarsuutit
tunngaviusut
Kisitsisitigut
paasissutissani suliarineqartuni matumani nalunaarsuiffiit atorneqartut
tassaapput:
·
Naatsorsueqqissaartarfiup
innuttaasunut nalunaarsuiffia (1. januaari aallarnerfigalugu).
·
Ilinniartitaanermut
Naalakkersuisoqarfiup aammalu Oqaatsinik Pikkorissarfiup Kalaallit Nunaanni
Qallunaat Nunaannilu efterskolini atuartunik nalunaarsuiffii.
·
Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup
(USF-ip) nalunaarsuiffia.
·
Naatsorsueqqissaartarfiup
suliffilinnut nalunaarsuiffia (novembarimi naatsorsukkat).
·
Naatsorsueqqissaartarfiup
ilinniakkanut naammassineqarsimasunut qaffasinnerpaanut nalunaarsuiffia.
·
Namminersorlutik
Oqartussat kommunillu pisortani ataatsimut akissarsialeriffiat.
Periaaseq
Qulaani
paasissutissanik ataatsimoortitsinermi innuttaasunut ataasiakkaanut
kisitsisitigut paasissutissanut nalunaarsuiffimmik pilersitsisoqarpoq, ukiup
naalernerani paasissutissanik ataani pineqartunik imaqartumik:
·
Ukiut
aamma suiaassuseq.
·
Najugaq
aammalu pineqartup ukiumi 12-inik ukioqalerfiani ukiup naanerani najugarisaa.
·
Ilinniakkamik
ingerlatsineq imaluunniit suliffeqarneq.
·
Ilinniagaq
naammassineqarsimasoq qaffasinnerpaaq.
Misissukkat
amerlassusaat
Ukiumi
kisitsiviusumi naatsorsuutini pineqarput ukiup naalernerani 16-it 25-illu
akornanni ukiullit aammalu tunngavilersuutinik ataani taaneqartunik
naammassinnissimasut:
·
Ukiup
aallartinnerani naaneranilu Kalaallit Nunaanni inunnik nalunaarsuiffimmi
(najugaqavissutut) allassimaneq.
·
Ukiup
naalernerani Kalaallit Nunaanni inunnut nalunaarsuiffimmi nalunaarsorsimaneq
aammalu ukiup kisitsiviusup ingerlanerani Kalaallit Nunaata avataani
efterskolimik ilinniakkamilluunniit ingerlatsisimalluni naammassinnissimaneq
imaluunniit unitsitsisimaneq.
·
Ukiup
naalernerani Kalaallit Nunaanni inunnut nalunaarsuiffimmi
nalunaarsorsimannginneq kisiannili ukiumi kisitsiviusumi qaammat decembarimi
Kalaallit Nunaanni imaluunniit Kalaallit Nunaata avataani efterskolimik
ilinniakkamilluunniit meeqqat atuarfiannit qaffasinnerusumik ingerlataqartutut
nalunaarsorsimaneq.
Najugaq
Najukkanut
paasissutissani inunnik nalunaarsuisarfimmi najugaq aallaavigineqarpoq.
Ilinniarfinni Kalaallit Nunaanniittuni nalunaarsorsimasut inunnullu
nalunaarsuisarfimmi nalunaarsorsimanngitsut ukiup kisitsiviusup tulliani
najugaat atorneqarput. Aammattaaq ukiumi qaangiuttumi qaninnermi najugaq
nalunaarsorneqarsimasoq atorneqarpoq. Ilinniakkanik ingerlatsisut ataasiakkaat
Naatsorsueqqissaartarfiup inunnut nalunaarsuisarfiani allassimanngillat,
taakkununnga ilinniarfiup adressia atorneqarpoq.
Nunani
allani ilinniarfinni nalunaarsorsimasut nunami allami najugaqartutut
taaneqarput, Kalaallit Nunaanni innuttaasunut nalunaarsuisarfimmi
nalunaarsorsimanerat apeqqutaatinnagu.
Ukiuni
pineqartuni najugarisap atuutsinneqartup saniatigut aammalu ukiumi 12-inik
ukioqalerfiup naanerani najugarisimasaq nalunaarsorneqarpoq. 12-inik
ukioqarlutik inuit nalunaarsuiffianni nalunaarsorneqarsimanngitsut Kalaallit
Nunaata avataani najugaqartutut nalunaarsorneqarput.
Ivittuuni
najugallit Nuummi najugalittut nalunaarsorneqarput.
Ilinniarnermut
suliffeqarnermulluunniit killiffiit
Inuusuttut
ukiumi kisitsiviusumi qaammat decembarimi ilinniakkamik ingerlatsisutut
suliffeqartutulluunniit (novembarimi) imaluunniit ilinniakkamik
ingerlatsinngitsutut suliffeqanngitsutullu nalunaarsorneqarput.
Nalunaarsuinerillu pingaarnersiorneqarput, ilinniakkamik ingerlatsisoq
suliffeqartorlu taamaallaat ilinniakkamik ingerlatsisutut naatsorsorneqarpoq.
Efterskolinik
ilinniakkanillu ingerlatsisut tassaapput Naatsorseqqissaartarfiup
ilinniartitaanermut nalunaarsuiffiani nalunaarsorsimasut. Efterskolernerit
eqqaassanngikkaanni ingerlatsinerit inuusuttunut qaffassarluni
ilinniarfinninngaanniit qummullu qaffasissusillit taamaallaat
nalunaarsorneqarput (ISCED-ni qaffasissuseq 3 qummullu).
Inuusuttut
ilinniakkanik ingerlatsinatillu suliffeqanngitsut inuusuttunik sullinniakkanik
taaneqarput. Inuusuttut sullinniakkat tassaapput inuusuttut suliffeqanngitsut
aammalu inuusuttut suliffissarsiunngitsut. Inuusuttunut sullinniakkanut
ilaasinnaapput 16-inik ukioqalereersimallutik meeqqat atuarfiannik
naammassinnissimasut aammalu piginnaanngorsarluni ilinniarnernik ingerlatsisut,
assersuutigalugu Majoriami (ISCED-ni qaffasissuseq 2). Taamatuttaaq inuusuttuni
sullinniakkani ilaasinnaapput ilinniakkanik ingerlatsisut kisiannili
Ilinniagaqarnersiuteqartitsivimmi nalunaarsorneqarsimanngitsut.
Inuusuttut
sullinniakkat Majoriami akuerisaasimasut annertussusaat immikkut kisitsisitigut
paasissutissiarineqarput. Tassani ilinniagaqarnersiutillit, assersuutigalugu
Majoriami FA-mik ukiumik ataatsimik sivisussuseqartumi atuartut
ilinniagaqarnersiuteqarsinnaatitaasullu nalunaarsuutaat tunngavigineqarput.
Atuartullu qaammat decembarimi ilinniagaqarnersiutilittut
nalunaarsorsimanngitsut ilanngunneqanngillat.
Ilinniagaq
naammassisimasaq qaffasinnerpaaq
Inuusuttunut
misissukkani ilaasunut tamanut ukiup kisitsiviusup pineqartup naanerani
ilinniagaq naammassisimasaq qaffasinnerpaaq nalunaarsorneqarpoq.
Piginnaanngorsarluni ilinniarfiit saniatigut ilinniarnertuunngorniarfiit
ilinniakkanut naammassineqarsimasunut ilaatinneqarput.
Pineqartut
ilinniakkanut naammassisimasanut qaffasinnerpaanut atassuserneqarput, aammalu
ilinniarnertuunngorniarfinnut, inuussutissarsiornermik ilinniarfinnut,
ingerlariaqqiffiusumik ilinniarfinnut ilinniagaqarsimanngitsunulluunniit
agguataarneqarlutik. Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfimmik isumaqatigiissuteqarneq
malillugu angusanik qaffassaalluni pikkorissarnerit ilinniakkatut
qaffasinnerpaatut naammassineqarsimasut ilinniarnertuunngorniarfiit ataannut
inissinneqarput. Angusanik qaffassaalluni pikkorissarnerit ISCED2011-mi
qaffasissuseq 4-rimi inissisimapput,
tigusaanissamullu piumasaqaataavoq ilinniarnertuunngorniarfimmik
naammassinnissimanissaq.
Naatsorsueqqissaartarfiup
ilinniakkanut qaffasinnerpaanut nalunaarsuisarfia Kalaallit Nunaanni
najugaqartunik taamaallaat imaqarpoq. Taamaattumik misissukkat
qaffasinnerpaamik ilinniagarisimasaannut, Naatsorsueqqissaartarfiup inunnik
nalunaarsuisarfiani piffissami pineqartumi qaninnermi, nalunaarsugaasimanerit
atorneqarput. Kalaallit Nunaatalu avataani piffissami sivisuumi ilinniakkamik
ingerlataqarsimasut kisitsisitigut paasissutissani matumani
saqqummiunneqartunit ilinniagaat qaffasinnerusinnaapput.
Nalunaarsuutinit
siullernit allannguutit
Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup
nalunaarsuisarfia nalunaarsuisarfiuvoq ataavartumik, aammattaaq ukiumi siuliini
naqiteriikkanik, naqqiinernik ingerlatsiviusoq. Kisitsisitigut paasissutissani
matumani nalunaarsuutit najoqqutarineqartut allanngorput,
Naatsorsueqqissaartarfiup saqqummersitaanut kingullernut ilinniakkanut
qaffasinnerpaanut naammassineqarsimasunut ingerlanneqartunullu
najoqqutarineqartut paasissutissat assigiit atuutsinneqalerlutik.
Saqqummersitami
2021-mi suliffeqarneq nutarsaanerit
2023-mi saqqummersitsinermi
2016-imiit ullumikkumut suliffeqarnermut, suliffissaaleqinermut
sulisorineqarsinnaasunullu kisitsisit suliarineqarneri nutarsarneqarput.
Tamatumalu kinguneraa suliffeqarnermut kisitsisit siuliani
saqqummiunneqartarsimasunit annertunerulernerat, taamatullu suliffissaaleqisut
amerlassusiisa kiisalu innuttaasut sulisinnaasunut ilaanngitsut amerlassusiisa
annikinnerulernerat.
Siornatigut
saqqummersinneqarsimasunit periaatsimi allannguutit pingaarnerit tassaapput:
1. Ernereernerup kingorna
sulinngiffeqartut, suliffilinnut ilaasimasut massakkut suliffilittut
naatsorsorneqarput. Allannguummi matumani International Labour
Organization-imit (ILO) innersuussutigineqartunut
naapertorlugit suliffeqarnermi pissutsinut kisitsisitigut paasissutissat
suliarineqarput.
2. Ukiup ataatsip ingerlanerani
isertitat annerpaartaat namminerisamik suliffeqarfimmit isertitaasimappata,
suliffeqarfiup inuussutissarsiornermi suliaqarfiani pingaarnertut suliffeqarneq
naatsorsorneqarpoq. Allannguummi matumani piffiit tunisiffiusimanngitsut
imaluunniit inuussutissarsiornermi suliaqarfinni allani ilassutitut
isertitaqangaatsiarsimaneq pingaarnertut suliffimmut sunniuteqanngillat,
ukiumut isertitat aalisarnermi imaluunniit savaateqarnermi namminerisamik
suliffeqarfimminngaanneersuuppata.
3. Naatsorsueqqissaartarfik pisortat akissarsialeriviannit nalunaarsuutinik nutaanik,
sulisitsisullu Akileraartarnermut Aqutsisoqarfimmut nalunaarusiaannik
paasissutissanik sukumiinerusunik imalinnik aallersinnaalerpoq. Nalunaarsuutinik
pitsaanerusunik aallersinnaaneq pisortani atorfeqarnermi akissarsiat pisortanit
isertitaniit qularnannginnerusumik immikkoortinneqarsinnaalernerannik
isumaqarpoq. Allannguutillu kinguneraa qaammammi ataatsimi piffissap affaanit
sivikinnerusumik sulillutik atorfeqarsimasut suliffilinnut ilanngunneqarnerini
pisortani suliffillit annertunerulernerat.
2016
sioqqullugu nalunaarsuutit ilinniartitaanerup ataani toqqorsivimmi
nassaarineqarsinnaapput.